‘Haas, mag ik een boek van je lenen?’
‘Kun jij dan lezen?’ vroeg Haas verbaasd.
‘Nee, maar misschien kun je me dat even leren.’
‘Nou, kijk,’ zei Haas, ‘dit is een O en dat is een A en dat is K en dat …’
‘O, ik snap het al,’ zei Kikker ongeduldig en hij holde met het boek onder zijn arm naar huis.
Hij ging in een makkelijke stoel zitten en sloeg het boek open.
De bladzijden stonden vol met rare tekentjes. Kikker begreep er niets van.
Dat leer ik nooit, dacht hij. Ik ben maar een heel gewone domme kikker.
Verdrietig bracht hij het boek terug.
‘En?’ vroeg Haas. ‘Hoe vond je het?’
Treurig schudde Kikker zijn kop.
‘Haas, ik kan niet lezen. (…) Ik ben alleen maar een doodgewone groene kikker,’ snikte hij.
(uit: ‘Kikker is kikker’ van Max Velthuis)
Een schadelijke gedachte: ik kan niet lezen. Hou op Kikker! Natuurlijk kan jij ook lezen. Je moet het alleen wel leren. En nee, dat kun je niet ‘éven’. Toegegeven, de instructie van Haas laat te wensen over, maar je geeft het ook wel erg snel op. Bovendien heb ik Haas erg hoog zitten, dus laat ik het probleem nu vooral niet bij hem neerleggen.
Voor een geoefend lezer, is lezen zo’n geautomatiseerde vaardigheid, dat het bijna niet meer voor te stellen is welke processen er allemaal aan ten grondslag liggen. En hoeveel moeite het ons ooit gekost heeft om ons deze eigen te maken. Leren lezen gaat namelijk niet vanzelf. Hiervoor heb je gerichte instructie nodig. Een mooi begin is om je bewust te worden van de klanken waaruit onze taal is opgebouwd. De spraak die we tot elkaar richten bestaat uit zinnen, elke zin uit woorden, elk woord uit klanken. En die klanken, daar kun je mee spelen… Kok rijmt op bok rijmt op tok. En als je de /k/ aan het einde van tok vervangt door een /f/. Wat krijg je dan? Tof!
Een volgende stap is één voor één de letters systematisch aanleren en je de klanktekenkoppeling eigen maken. In diezelfde periode kun je, door middel van de elementaire leeshandeling, die letters leren samenvoegen tot woorden en hier in je hoofd een betekenis aan koppelen. Dan staan er geen rare tekentjes meer op een bladzijde. Dan staan er woorden. Wat er dan volgt is veel, heel veel en nog meer oefenen voor de automatisering. Want als je die woorden snel genoeg kunt lezen, dan ontstaat er ruimte in je hoofd om ze samen te voegen tot een betekenisvol verhaal. Je hoort het al... leren lezen is een complex proces. Dat doe je niet ‘even’, Kikker. Maar je kunt het wel leren. Jij ook. Je hebt alleen gerichte instructie, veel mooie boeken en een geduldige leraar nodig. En dan gaat er een wereld voor je open die niet alleen heel praktisch is, maar waar je de rest van je leven aan kunt verwonderen.
Als je Kikker toevallig ziet, lees je deze blog dan even aan hem voor? Hij kan zelf namelijk niet lezen. Nóg niet.
Reactie plaatsen
Reacties